Grzyby halucynogenne inaczej zwane także grzybkami halucynkami, magicznymi grzybkami bądź grzybami psylocybinowymi (co jest najwłaściwszą nazwą), występują naturalnie w przyrodzie i od wieków wykorzystywane są w celach rekreacyjnych, leczniczych i religijnych. Wszystko to dzięki ich „magicznym” właściwościom psychodelicznym. Czym są grzyby halucynogenne, jak działają? Gdzie występują i czy można się od nich uzależnić? Sprawdźmy także, jakie gatunki grzybów klasyfikuje się jako halucynogenne i gdzie występują.
Czym są grzyby halucynogenne?
Grzyby halucynogenne zawierają w sobie substancje takie jak: psylocybina, psylocyna, norbaeocystyna i baeocystyna, czyli naturalnie występujące związki halucynogenne i psychoaktywne. Grzyby halucynogenne wywołują zaburzenia percepcji. Po ich zażyciu może wystąpić zmiana w odbiorze kolorów, dźwięków, czasu i przestrzeni. Choć z pozoru grzyby halucynogenne wyglądają dość niepozornie, to po zażyciu ich, odczucia są podobne do tych, które pojawiają się po przyjęciu LSD.
Grzyby halucynogenne znane są ludziom już od wieków. Psylocybina, czyli związek odpowiedzialny za psychoaktywne działanie grzybków halucynków, od tysięcy lat wykorzystywana była w obrzędach religijnych, rytuałach, w celach rekreacyjnych oraz leczniczych. Najwcześniejszą wzmiankę o zastosowaniu grzybów halucynogennych stanowią malowidła naskalne znajdujące się w Hiszpanii. Przedstawiają on grzybki halucynki oraz psychodeliczne rysunki.
Psylocybina – czym jest i jak działa na organizm człowieka?
Psylocybina to substancja psychoaktywna zawarta w grzybach halucynogennych. Oprócz naturalnego występowania w przyrodzie, może ona także zostać wytworzona syntetycznie w laboratorium. Po raz pierwszy, substancja ta została wyizolowana w roku 1958. Dokonał tego dr Albert Hofmann.
Psylocybina to organiczny związek chemiczny, klasyfikowany jako indolo-alkiloamina, należy więc do grupy tryptamin. Psylocybina działa w korze przedczołowej, oddziałuje więc na część mózgu odpowiadającą za nastrój, funkcje poznawcze oraz percepcję. Efekty zażycia psylocybiny pojawiają się po ok. 30 minutach i mogą utrzymywać się od 4 do nawet 6 godzin. Psylocybina, którą zawierają grzybki halucynki, przekształca się w organizmie w psylocynę. Czas oddziaływania substancji psychoaktywnej na organizm (4–6 godzin) jest więc równy czasowi metabolizacji i wydalaniu psylocyny.
Efekty zażycia psylocybiny porównać można do tych wywołanych przez LSD. Objawem charakterystycznym zażycia grzybów psylocybinowych jest zaburzenie percepcji wzrokowej. Wówczas zmienia się obraz widziany przez człowieka. Barwy stają się bardziej intensywne, a przedmioty przybierają zdeformowane kształty. Dodatkowo grzyby psylocybinowe powodują zaburzenia w postrzeganiu czasu i przestrzeni, zmieniają nastrój, wyostrzają zmysły, a do tego pobudzają kreatywność.
Rodzaje grzybów halucynogennych oraz ich występowanie
Na ziemi istnieje ponad 180 gatunków grzybów halucynogennych, zawierających psylocybinę lub psylocynę. Grzyby halucynogenne występują naturalnie w przyrodzie bądź są uprawiane w hodowlach. W naturze, najczęściej spotykane są one w Ameryce, Australii oraz na zachodzie Europy. Grzyby psylocybinowe można bardzo częto znaleźć na leśnych polanach. Rosną one w skupiskach po kilka sztuk.
Grzyby halucynogenne rosną także w Polsce. Najczęstszym występującym w naszym kraju gatunkiem grzybów halucynogennych jestłysiczka lancetowata. Są to niewielkich rozmiarów grzybki halucynki posiadające smukły trzon oraz stożkowaty kapelusz o ostrym wierzchołku. Kapelusz łysiczki ma średnicę od 0,5 cm do 2,5 cm i w zależności od jego wieku będzie miał kolor brązowy bądź żółtawy. Blaszki łysiczki lancetowatej mogą być natomiast fioletowe, ciemnobrązowe bądź oliwkowo-brązowe.
Grzyb psylocybinowy, którym jestłysiczka lancetowata, zawiera trzy substancje biologicznie czynne: psylocybinę, psylocynę oraz baeocystyna, z czego to psylocybina oraz psylocyna odpowiadają za właściwości halucynogenne grzybów. Inne grzyby halucynogenne występujące na terenie Polski to łysiczka czarnobrązowa oraz muchomor czerwony.
Jak rozpoznać grzyby halucynogenne?
Grzyby psylocybinowe, a więc takie, które zawierają w sobie psylocybinę, wyglądają jak zwykłe grzyby. Najczęściej mają one smukłą i długą nóżkę/łodygę, a ich kapelusz może mieć kolor ciemnobrązowy bądź szary. W zależności od rodzaju, grzybki halucynki będą nieco różnić się od siebie. Zazwyczaj charakteryzują się niewielkimi rozmiarami, a także występują w skupiskach po kilka sztuk obok siebie.
Efekty zażywania grzybów halucynogennych
Grzyby psylocybinowe,dzięki zawartej w nich psylocybinie, działają na percepcję człowieka, zniekształcając ją. Efekty zażycia grzybków halucynków występują po ok. pół godziny i utrzymują się, w zależności od organizmu, od 4 do 6 godzin. Początkowymi objawami zażycia grzybów halucynogennych są: senność, zaburzenia koordynacji ruchowej oraz mrowienie ust. Następnie widoczne jest zaburzenie widzenia oraz czucia, a także przypływ energii. Osoba zażywająca grzybki halucynki może wykazywać także większą niż zazwyczaj chęć nawiązania kontaktów interpersonalnych.
Efekty psychiczne i fizyczne zażywania grzybów psylocybinowych
Efekty zażycia grzybów psylocybinowych można podzielić ze względu na obszar ich oddziaływania. Można więc wyróżnić efekty fizyczne oraz efekty psychiczne. Efekty fizyczne najczęściej będą łatwe do zauważenia przez osoby postronne, efekty psychiczne natomiast to takie, które dzieją się w głowie, często nie będą więc zauważalne przez innych ludzi.
Do efektów fizycznych stosowania grzybów halucynogennych zaliczamy:
- brak lub zaburzoną koordynację ruchową,
- rozszerzone źrenice,
- senność,
- mdłości,
- wymioty,
- ziewanie,
- zwiększoną temperaturę ciała,
- zwiększone tętno oraz ciśnienie krwi.
Wśród efektów psychicznych grzybów psylocybinowych wskazuje się:
- halucynacje wzrokowe oraz słuchowe,
- nerwowość,
- panikę,
- euforię,
- zaburzenie poczucia miejsca i czasu,
- paranoję,
- psychozę.
Efekty psychiczne oraz fizyczne wywoływane przez grzyby psylocybinowe są nieco inne w zależności od różnorodnych czynników. Charakterystyka działania grzybów psylocybinowych zależna jest od: tolerancji organizmu na daną substancję, predyspozycji psychicznych, zażytej dawki czy ilości psylocybiny zawartej w konkretnym grzybie.
Ilość psylocybiny zawartej w konkretnym grzybie halucynogennym jest niemal niemożliwa do określenia. Niezwykle trudno jest więc wskazać konkretną długość działania substancji psychoaktywnej na organizm oraz jej intensywności. Niemożliwe są także do przewidzenia konkretne efekty, jakich doświadczy osoba zażywająca grzybki halucynki. Dla jednej osoby, przygoda z grzybami halucynogennymi może okazać się łagodnym doświadczeniem, ponieważ doświadczy ona uczucia zrelaksowania bądź senności. Dla innej osoby zażycie grzybów psylocybinowych może być natomiast najgorszym przeżyciem w życiu.
Skutki uboczne zażywania grzybów halucynogennych
Grzyby psylocybinowe tak jak wszystkie substancje psychodeliczne powodują skutki uboczne. Psylocybina działa w korze przedczołowej, oddziałując na układ nerwowy i percepcję człowieka. Spożywanie grzybów halucynogennych niesie więc za sobą ryzyko wywołania problemów psychicznych, emocjonalnych i fizycznych. Negatywne skutki zażywania grzybków halucynków szczególnie zauważalne są wśród osób mających problemy psychiczne. Do głównych skutków ubocznych spożycia grzybów psylocybinowych zaliczamy:
- poirytowanie,
- stany depresyjne,
- napady lęku,
- panika,
- biegunka,
- zawroty głowy,
- mimowolny śmiech,
- rozluźnienie mięśni,
- ból brzucha.
Skutki te zauważalne są w przypadku zażycia zbyt dużej ilości grzybów halucynogennych oraz wśród osób zmagających się z chorobami psychicznymi lub mającymi predyspozycje do zaburzeń psychicznych. Grzyby psylocybinowe nie powinny być także spożywane w towarzystwie alkoholu i innych narkotyków, które to potęgowałyby działanie grzybków halucynków.
Po spożyciu dużej ilości grzybów halucynogennych, może dojść do przedawkowania. Przyjęcie zbyt dużej dawki nie prowadzi jednak do śmierci, natomiast może powodować nieprzyjemne objawy psychiczne i fizyczne takie jak psychoza, paranoja, biegunka, wymioty, panika czy nawet napady padaczkowe. Co należy zrobić w przypadku przedawkowania? Jak udzielić pierwszej pomocy? Najbardziej dotkliwymi objawami są te oddziałujące na psychikę człowieka. Osoba, która przedawkowała i odczuwa silne psychodeliczne doświadczenia, powinna czuć obecność innej osoby oraz być przez nią uspokajana. Jeśli objawy nie ustępują mimo upływu wielu godzin, należy skontaktować się z lekarzem. Przedawkowanie grzybów halucynogennych może skończyć się koniecznością odbycia terapii przeciwlękowej lub leczenia farmakologicznego.
Czy można uzależnić się od grzybów halucynogennych?
Często powielanym mitem, dotyczącym grzybów halucynogennych są ich rzekome właściwości uzależniające. Grzyby psylocybinowe nie powodują jednak uzależnienia psychicznego ani fizycznego. Badania prowadzone od lat 50. XX wieku wykazują, że zawarta w grzybach halucynogennych psylocybina nie ma właściwości uzależniających, a ponadto wykazuje niską toksyczność.
Chęć częstego spożywania grzybów halucynogennych nie będzie więc podyktowana uzależnieniem, a jedynie ochotą osiągania duchowego doświadczenia. Częste spożywanie grzybków halucynków będzie prowadziło jednak do wytworzenia się tolerancji. Wraz z częstotliwością spożywania grzybów, zwiększa się także ilość środków, jakie potrzeba do osiągnięcia tego samego efektu. Spożywanie grzybów psylocybinowych co kilka dni, coraz większej dawki może z czasem nie dawać już żadnych efektów psychicznych ani fizycznych, może natomiast prowadzić do przedawkowania. Wśród objawów przedawkowania grzybów halucynogennych wyróżnia się: wymioty, biegunkę, podniecenie, panikę, paranoję, psychozę, osłabienie mięśni oraz napady padaczkowe.
Efekty zażycia grzybów halucynogennych zazwyczaj mijają w ciągu 6 do 12 godzin po ich spożyciu. Należy mieć jednak na uwadze, że niektórzy użytkownicy grzybków halucynków doświadczyć mogą długotrwałych zmian osobowości.
Medyczne zastosowanie grzybów halucynogennych
Grzyby psylocybinowe od wieków stosowane są przez człowieka w celach leczniczych. Współczesna medycyna także wykazuje zainteresowanie wykorzystaniem grzybów halucynogennych. Co jakiś czas pojawiają się wzmianki o nowych badaniach na temat wykorzystania właściwości grzybów w leczeniu różnych przypadłości. Zalety grzybów psylocybinowych najczęściej odnajduje się w kontekście ich potencjalnego wykorzystania do leczenia zaburzeń psychicznych. Badania wskazujące na możliwość wykorzystania grzybów halucynogennych w leczeniu depresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych oraz zespołu stresu pourazowego wydają się obiecujące.